De warmtepomp: een positief verhaal (in tijden van klimaatverandering)

18 oktober 2021

Vandaag vinden we het normaal dat we centrale verwarming in huis hebben. En steeds meer mensen kiezen ervoor die verwarming te koppelen aan een warmtepomp als meest efficiënte toepassing van hernieuwbare energie. Beide technieken zijn nu evidenties en algemeen aanvaard, maar in historisch perspectief zijn ze – de warmtepomp al wat meer dan de centrale verwarming – eigenlijk van heel recente datum. Het verwarmen van onze gebouwen heeft al een hele evolutie achter de rug.

In de tijd van de Romeinen werden de meeste woningen verwarmd met een houtvuur of een open haard. In de 2de eeuw v.C. werden thermen, andere openbare gebouwen en grotere particuliere woningen soms al voorzien van vloerverwarming op basis van houtverbranding. De eerste kachels werden gemaakt in de 17de eeuw en de eerste centrale verwarming in een woning werd in 1819 aangelegd in Londen. Het duurde echter nog tot ongeveer 1965 voordat centrale verwarming een algemeen goed werd. De warmte werd eerst geproduceerd door verbranding van hout en steenkool, later vooral door stookolie of aardgas. Allemaal fossiele brandstoffen. Maar die tijd is stilaan voorbij.

Het einde van het fossiele tijdperk nadert snel…

Door onze bewustwording van de negatieve impact van de mens op het klimaat –  meer dan ooit na de voorbije rampenzomer en het laatste VN-rapport over de klimaatverandering –, gaat de aandacht nu steeds meer naar duurzame verwarming die de CO2-uitstoot drastisch beperkt. Warmtepompen zijn hierbij de meest voor de hand liggende keuze.

…maar er moeten nog grote stappen gezet worden

In 2017 werd in ons land een interfederaal Energiepact gesloten met als doel België tegen 2050 klimaatneutraal te maken. Een van de eerste stappen van dat pact is de uitfasering van onze verwarmingssystemen op fossiele brandstoffen, te beginnen met stookolie. Maar dat is nog niet zo eenvoudig.

35% van de woningen in België wordt nu nog verwarmd met stookolie. In Wallonië ligt dat percentage nog hoger, namelijk 50%.

In Vlaanderen verwarmt nog 16% (of een kwart?) van de gezinnen zijn woning met stookolie. Al sinds begin 2021 is er een verbod om nog een stookolieketel te plaatsen in een nieuwbouw of bij een energiezuinige renovatie. Allicht wordt vanaf 1 januari 2022 ook een vervanging door een stookolieketel niet meer toegelaten.

In het Brussels Hoofdstedelijke Gewest, waar 16% van de woningen verwarmd wordt met stookolie, neemt men gelijkaardige stappen en komt er een verbod op stookolieketels vanaf juni 2025. Er wordt aan gedacht de Brusselse verbruiker een premie te geven als die zijn stookoliesysteem wil verwijderen tussen 2021 en 2025.

Wallonië, waar zoals gezegd de helft van de verbruikers stookolie als verwarmingsbron gebruikt, zal een verbod zeker niet invoeren voor 2035.

Ook verwarming met aardgas zal stilaan onder druk komen te staan. Energieleverancier Eneco heeft al besloten geen aardgas meer te leveren vanaf 2035.

Warmtepompen zijn klaar voor de toekomst

Onze woningen worden steeds beter geïsoleerd, dat is positief voor de warmtepomp

Vanuit de overheid wordt er steeds meer op aangedrongen om woningen niet alleen bij nieuwbouw maar ook bij renovatie goed te isoleren. Zo vermindert het benodigde verwarmingsvermogen waardoor de investering in een (kleinere) warmtepomp interessanter wordt.

Het capaciteitstarief en de digitale meter kunnen voordelig zijn voor warmtepompen

Doordat de buitentemperatuur slechts geleidelijk verandert, de verwarmingsbehoefte laag is (lagetemperatuurverwarming, rond de 35 °C) en het gebouw goed geïsoleerd is (of zou moeten worden), zal een warmtepomp een vrij vlak elektriciteitsverbruiksprofiel hebben. Tijdens een normale werking (constante binnentemperatuur) treden geen pieken op.

Zoals de kaarten nu liggen komt er vanaf 1 juli 2022 in Vlaanderen een nieuw elektriciteitstarief: het ‘capaciteitstarief’. Een deel van je factuur zal niet langer berekend worden op basis van de hoeveelheid elektriciteit die je afneemt van het net (kWh) maar op basis van de pieken die je veroorzaakt (kW). Met het capaciteitstarief wil de VREG (Vlaamse Regulator voor de Elektriciteits- en Gasmarkt) de consumenten ertoe aanzetten om het huidige net efficiënter te gebruiken: wie hoge pieken veroorzaakt zal meer betalen dan wie zijn verbruik spreidt. Dit kan positief zijn voor de warmtepomp.

De digitale meter is nodig om onder meer de implementatie van dat capaciteitstarief mogelijk te maken. Gezien de werking van de warmtepomp heeft deze meestal voordeel van de digitale meter. De sturingen die met de digitale meter op de warmtepomp mogelijk zijn kunnen vermijden dat er gebruikspieken zijn, bijvoorbeeld door droogkast, wasmachine en oven tegelijk aan te zetten.

De consument zal gebruikspieken vermijden en zijn gebruik beter spreiden, waardoor het elektriciteitsnet minder belast wordt. Als er geen of minder pieken zijn, zullen er minder zware investeringen nodig zijn om het elektriciteitsnet aan te passen en hoeven de distributiekosten niet nodeloos te stijgen. Op de lange termijn zou dit een positief effect op de energieprijs moeten hebben.

De digitale meter maakt het bovendien mogelijk voor leveranciers om een dynamisch energietarief aan te bieden. Zo kan je aan goedkopere tarieven stroom inkopen op momenten dat er veel (duurzame) energie voorhanden is. Op termijn worden zo niet alleen pieken bij de verbruiker vermeden maar ook op het volledige net.

Warmtepompen zijn makkelijk stuurbaar

De aanstuurbaarheid van installaties die elektriciteit gebruiken is zeer belangrijk om pieken te vermijden. De overheid is zich hier heel goed van bewust en geeft premies voor installaties die aan kwaliteitseisen voldoen en liefst aanstuurbaar zijn.

Tussen haakjes: er zijn ook nog steeds premies voor isolatie en voor het verwijderen van de unieke nachtteller

Een groene taxshift zou de kers op de taart zijn

Al in 2017 werd door onze overheden een groene taxshift voorgesteld: door meer belastingen te heffen op fossiele brandstoffen en minder op elektriciteit, moet het gebruik van dit laatste aantrekkelijker worden. De hoge lasten op elektriciteit hebben immers tot gevolg dat bepaalde toepassingen van hernieuwbare energie, zoals warmtepompen, nog altijd een te klein marktaandeel hebben. Nochtans zijn die veruit het meest aangewezen om de uitstoot van CO2 als gevolg van verwarming te reduceren. De huidige regeringen zouden nog steeds ernstig overwegen deze lastenverschuiving door te voeren.

Alle troeven, aandachtspunten en mythes rond warmtepompen worden behandeld op de website: https://www.infowarmtepomp.be/nl/

Cookies: Om je de best mogelijke ervaring te bieden, maakt deze site gebruik van cookies. Als je iedereenBEN.be blijft gebruiken, betekent dit dat je akkoord gaat met ons gebruik van cookies. Als je meer wil weten over de cookies die we gebruiken en hoe je je instellingen kan wijzigen, lees dan onze cookievoorwaarden. Sluiten